24 jul Driedaagse live compassietraining | 11, 12 & 13 november
Hoe blijven zorg voor anderen en zelfzorg in balans?
3-daagse intensive met Erik van den Brink, georganiseerd door Doctors-4-Doctors
Al ruim vóór de covid 19-pandemie was duidelijk dat zorgverleners kwetsbaar zijn voor burnout. Steeds meer en steeds jongere collega’s voelen zich overbelast, verliezen de voldoening in hun werk of vallen voortijdig uit. Uiteraard is het belangrijk dat op beleidsniveau maatregelen worden genomen om hun draaglast waar mogelijk te verlichten. Daarnaast is het nodig dat zorgverleners zelf de meest effectieve methoden leren om met stress om te gaan en hun draagkracht gezond te houden. De waarde van mindfulnesstraining is daarbij overtuigend aangetoond.
Wanneer we mindfulness beoefenen leren we om bewust, met milde open aandacht in het huidige moment aanwezig te zijn. Zo leren we om uit onze automatische ongezonde reacties te stappen en gezondere keuzes te maken. Maar hoe gaan we om met momenten die extra moeilijk en pijnlijk voor ons zijn, met de grotere uitdagingen in ons werk en ons persoonlijk leven? Niet alleen patiënten, ook wijzelf leven in een kwetsbaar bestaan waar tegenslag, ziekte, ouderdom, trauma en verlies van wat ons dierbaar is, onvermijdelijk bij horen. De sleutel is dat we niet alleen mindful aanwezig leren zijn maar ook compassievol.
Onder compassie verstaan we een sensitieve houding ten aanzien van lijden – van anderen en van onszelf – en de moed en bereidheid om dit lijden waar mogelijk te verlichten en te voorkomen. Het is dus niet overmatig dienstbaar zijn aan anderen en onszelf verwaarlozen. Het is ook niet zwelgen in zelfmedelijden ten koste van anderen. Het is de weg ontdekken hoe zorg voor anderen en zelfzorg hand in hand kunnen gaan. Dat lukt niet door meer op vakantie te gaan. Dat lukt vooral als we in ons dagelijks leven en werken een gezonde balans vinden tussen de zorg voor anderen en voor onszelf, en als we leren communiceren op een manier die geen energie vreet maar energie geeft.
Deze driedaagse intensive biedt een rijk palet aan thema’s en oefeningen uit wetenschappelijk gefundeerde trainingsprogramma’s in mindfulness, compassie en mindful communiceren. Het aanbod is speciaal toegespitst op de medische praktijk, transdiagnostisch toepasbaar op onszelf en onze patiënten.
Docent
Erik van den Brink (1959) studeerde geneeskunde in Amsterdam, specialiseerde zich in psychiatrie in Engeland en werkte vanaf 1995 tot zijn pensionering (1 januari 2021) als psychiater-psychotherapeut in de ambulante ggz in Nederland. Hij schoolde zich onder meer in Solution Focused Therapy, Acceptance & Commitment Therapy, Compassion Focused Therapy en ontwikkelde zich tot mindfulnesstrainer bij internationaal vooraanstaande docenten. Hij was onder meer werkzaam bij het Centrum Integrale Psychiatrie van Lentis te Groningen en Het Behouden Huys, een psycho-oncologisch centrum te Haren. Hij was een pionier in mindfulness-based en compassiegericht werken in de ggz. Hij traint al zo’n 15 jaar zorgprofessionals op dit gebied en is een veelgevraagd docent en supervisor in binnen- en buitenland.
Samen met Frits Koster ontwikkelde hij Mindfulness-Based Compassionate Living (MBCL), een verdiepingstraining als vervolg op een basistraining in mindfulness. Hun boeken Compassievol leven (voor professionals met uitgebreide wetenschappelijk referenties; Van den Brink & Koster, 2016) en Compassie in je leven (een hulpboek voor breed publiek; Koster en Van den Brink, 2019) verschenen in meerdere talen. Empirisch onderzoek naar MBCL verschijnt in toenemende mate (voor recente updates, zie Van den Brink & Koster 2021a, 2021b) en Rhoda Schuling (2021) promoveerde onlangs op MBCL bij terugkerende depressie.
Praktische info
Training met Erik van den Brink
11 nov 2021 t.e.m. 13 nov 2021 | Donderdag 14u00 tot zaterdag 16u00
Koningsteen | Oxdonkstraat 168, 1880 Kapelle-op-den-Bos*
Dr. Erik van den Brink, psychiater
€600,-
*live als het kan, online als het moet.
Zorgprofessionals staan toenemend onder druk
Stress-gerelateerde aandoeningen zoals burnout, depressie en verslaving blijken bovengemiddeld vaak voor te komen bij professionals in de gezondheidszorg vergeleken met professionals in andere sectoren (Dyrbye et al. 2014, Patel et al. 2018, Salvagioni et al. 2017, Shanafelt et al. 2012).
Veel zorgprofessionals beginnen hun carrière vanuit betrokkenheid met de medemens en enthousiasme voor het vak. Steeds vaker slaan bezieling en bevlogenheid echter om naar zorgverlenersmoeheid en burnout (Gooren & De Koning, 2020). Ruim vóór de corona-pandemie uitbrak verschenen al zorgelijke publicaties over het stressniveau van zorgprofessionals en de gevolgen voor henzelf, hun patiënten en de samenleving als geheel (Dixon-Woods et al. 2014, Han et al. 2016, National Academies of Medicine 2019, Patel et al. 2019, West et al. 2018). Er is een duidelijk verband tussen de overbelasting van zorgverleners en de vermindering van kwaliteit en veiligheid van de zorg (Panagioti et al. 2018, Salyers et al. 2017). Ook in Nederland blijkt er sprake van een groeiend probleem zo blijkt uit het tweejaarlijkse onderzoek van de VvAA onder haar leden, het meest onder de jongere artsen, van wie maar liefst 20 % burnoutklachten rapporteerden (Van Twillert 2019). Men ervaart te weinig autonomie en een disbalans tussen werk en privé. Slechts een derde van de ondervraagden wilde doorwerken tot aan het pensioen. Slechts de helft zou een loopbaan in de gezondheidszorg aanraden aan anderen.
Uiteraard moeten politici en managers aandacht hebben voor onnodige taakverzwaringen door organisatiedruk, regelgeving en administratieve lasten. Zorgprofessionals zelf dragen verantwoordelijkheid voor het optimaliseren van hun draagkracht teneinde hun vak binnen de gegeven omstandigheden zo goed mogelijk te kunnen uitvoeren. Dat begint bij een goede zelfzorg.
Zelfzorg – een must voor zorgprofessionals
Als zorgverleners zijn we snel geneigd onszelf buiten te sluiten van compassievolle zorg. We oordelen streng over onszelf, vinden dat we niet kwetsbaar mogen zijn, schamen ons voor eigen problemen en isoleren ons liever van anderen dan dat we zelf hulp vragen. Het klopt niet wanneer we bij onze patiënten het belang van een gezonde leefstijl benadrukken, terwijl we daar zelf geen goed voorbeeld van geven en tekortschieten in onze zelfzorg. Recente uitbreidingen in de beschrijving van de arts als professional in CanMeds (Frank et al. 2015) maken expliciet dat het de plicht is van iedere arts “to demonstrate a commitment to physician health and well-being to foster optimal patient care”. En de artseneed (World Medical Association) werd in 2017 uitgebreid met “I will attend to my own health, well-being, and abilities in order to provide care of the highest standard.”
Waarom deze driedaagse intensive?
Training in mindfulness en (zelf)compassie draagt in positieve zin bij aan de fysieke, mentale en relationele gezondheid. Zolang mindfulness- en (zelf)compassietrainingen geen vast onderdeel vormen in medische opleidingen, is het des te belangrijker dat er in nascholingen aandacht aan wordt besteed. Bij zorgverleners is een duidelijk positief verband aangetoond tussen enerzijds mindfulness en (zelf)compassie en anderzijds welbevinden, veerkracht, werktevredenheid, teamcommunicatie, empathisch vermogen en de kwaliteit van de geleverde zorg. Er bestaat een negatief verband tussen deze eigenschappen en stressbeleving, burnout en psychopathologie (Benzo et al. 2017, Duarte et al. 2016, Montero-Marin et al. 2016, Kemper et al. 2019, Richardson et al. 2016, Trzeciak et al. 2017, West & Chowra 2017). Bovendien blijkt uit reviews van studies onder zorgverleners dat deze eigenschappen trainbaar zijn (Boehllinghaus et al. 2014, Lamothe et al. 2016, Lomas et al. 2017, Rudaz et al. 2017).
Interventie-studies hebben gunstige effecten aangetoond van mindfulness training bij medische studenten (Bond et al. 2013, McConville et al. 2017, Daya & Hearn 2018, De Vibe et al. 2013), co-assistenten (Van Dijk et al. 2017), arts-assistenten (Hoenders et al. 2016, Verweij et al. 2018), huisartsen (Krasner et al. 2009, Verweij et al. 2016) en als onderdeel van een medisch leiderschap training voor medisch specialisten (Kersemaekers et al. 2020). Ook verschenen de eerste studies die positieve effecten bij zorgverleners aantoonden van trainingsprogramma’s specifiek gericht op (zelf)compassie (Beaumont et al. 2016, Delaney 2018, Neff et al. 2020, Scarlet et al. 2020) en mindful communiceren (Bartels-Velthuis et al. 2020, Bentley et al. 2018).
Doel
Deelnemers krijgen inzicht in de wetenschappelijke fundamenten van mindfulness-based en compassiegerichte interventies in de gezondheidszorg en maken intensief kennis met oefeningen in de ontwikkeling van aandacht, (zelf)compassie en mindful communiceren, die een gezonde omgang met stress en een juiste balans tussen zelfzorg en zorg voor anderen ondersteunen. De oefeningen zijn toegankelijk voor zorgprofessionals met uiteenlopende achtergronden en zijn trans-diagnostisch toepasbaar.
Voorwaarden voor deelname
- U bent geregistreerd arts of coach van artsen.
- U heeft zowel persoonlijke als beroepsmatige interesse in op mindfulness gebaseerde oefeningen.
- U bent bereid tot zelfonderzoek, inclusief de eigen kwetsbaarheden.
- U bent bereid tot deelname aan interpersoonlijke oefeningen. (U deelt uiteraard alleen wat u wilt delen.)
- U draagt zelf verantwoordelijkheid voor uw gezondheid en gaat respectvol om met de fysieke, emotionele en mentale grenzen van uzelf en anderen.
Werkvormen
Theoretische achtergronden en praktische oefeningen zijn in deze training nauw verweven en worden aangeboden in een afwisselende variatie van werkvormen: begeleide meditaties, reflectie-opdrachten, communicatieoefeningen in twee- of meertallen, korte powerpoint presentaties. Het wordt aanbevolen de tussenliggende informele tijd te besteden aan voortgaande oefening in zelfzorg. De formele lestijd is 18 uren in totaal (do 5 ½ uur, vr 7 ½ uur, za 5 uur. Zie het uur tot uur overzicht.
Lesmateriaal
Deelnemers ontvangen handouts met de pp-presentaties en de volgende hoofdstukken:
- Van den Brink, E., & Koster, F. (2021a). Compassie. In: Bohlmeijer, E., Jacobs, N., Walburg, J. & Westerhof, G. (Red.), Handboek positieve psychologie: theorie, onderzoek & interventies, pp. 295-314. Boom Uitgevers Amsterdam.
- Van den Brink, E. (2020). Interpersoonlijke mindfulness – Samen ontwaken. In F. Koster & J. Heynekamp (red): De kunst van mindful communiceren. Boom Uitgevers Amsterdam.
Het wordt aanbevolen een van de volgende boeken aan te schaffen voor verdere zelfhulp (audio-materiaal van de meeste oefeningen kunnen via de website van de uitgever worden gedownload):
- Van den Brink, E. & Koster, F. (2016). Compassievol leven – een mindfulness-based verdiepingsprogramma. Boom Uitgevers Amsterdam. Voor professionals.
- Koster, F. & Van den Brink, E. (2019). Compassie in je leven – mindfulness verdiepen met heartfulness. Boom Uitgevers Amsterdam. Voor breed publiek.
