Mindfullnessverdiepingstraining voor (coaches van) artsen

De Juiste Zorg – Hoe blijven zorg voor anderen en zelfzorg in balans?

3-daagse training met Erik van den Brink en dr. Tine van Haegenborgh, georganiseerd door Doctors4Doctors

Datum: 1 mei – 3 mei 2025

Locatie: Land aan Zee, Meeldijk 11A, 4328NE Burgh Haamstede, Nederland

Bekend zijn met mindfulness is een pluspunt maar geen noodzakelijke voorwaarde.

Bijdrage: €750 (all-in), €400 voor HAIO/ASO

Accreditatie wordt aangevraagd.

Al ruim vóór de covid 19-pandemie was duidelijk dat zorgverleners kwetsbaar zijn voor burnout. Steeds meer en steeds jongere collega’s voelen zich overbelast, verliezen de voldoening in hun werk of vallen voortijdig uit. Uiteraard is het belangrijk dat op beleidsniveau maatregelen worden genomen om hun draaglast waar mogelijk te verlichten. Daarnaast is het nodig dat zorgverleners zelf de meest effectieve methoden leren om met stress om te gaan en hun draagkracht gezond te houden. De waarde van mindfulnesstraining is daarbij overtuigend aangetoond. Wanneer we mindfulness beoefenen leren we om bewust, met milde open aandacht in het huidige moment aanwezig te zijn. Zo leren we om uit onze automatische ongezonde reacties te stappen en gezondere keuzes te maken. Maar hoe gaan we om met momenten die extra moeilijk en pijnlijk voor ons zijn, met de grotere uitdagingen in ons werk en ons persoonlijk leven? Niet alleen patiënten, ook wijzelf leven in een kwetsbaar bestaan waar tegenslag, ziekte, ouderdom, trauma en verlies van wat ons dierbaar is, onvermijdelijk bij horen. De sleutel is dat we niet alleen mindful aanwezig leren zijn maar ook compassievol.

Onder compassie verstaan we een sensitieve houding ten aanzien van lijden – van anderen en van onszelf – en de moed en bereidheid om dit lijden waar mogelijk te verlichten en te voorkomen. Het is dus niet overmatig dienstbaar zijn aan anderen en onszelf verwaarlozen. Het is ook niet zwelgen in zelfmedelijden ten koste van anderen. Het is de weg ontdekken hoe zorg voor anderen en zelfzorg hand in hand kunnen gaan. Dat lukt niet door meer op vakantie te gaan. Dat lukt vooral als we in ons dagelijks leven en werken een gezonde balans vinden tussen de zorg voor anderen en voor onszelf, en als we leren communiceren op een manier die geen energie vreet maar energie geeft.

Deze driedaagse intensive biedt een rijk palet aan thema’s en oefeningen uit wetenschappelijk gefundeerde trainingsprogramma’s in mindfulness, compassie en mindful communiceren. Het aanbod is speciaal toegespitst op de medische praktijk, transdiagnostisch toepasbaar op onszelf en onze patiënten.

Zorgprofessionals staan toenemend onder druk

Stress-gerelateerde aandoeningen zoals burnout, depressie en verslaving blijken bovengemiddeld vaak voor te komen bij professionals in de gezondheidszorg vergeleken met professionals in andere sectoren (Dyrbye et al. 2014, Patel et al. 2018, Salvagioni et al. 2017, Shanafelt et al. 2012).

Veel zorgprofessionals beginnen hun carrière vanuit betrokkenheid met de medemens en enthousiasme voor het vak. Steeds vaker slaan bezieling en bevlogenheid echter om naar zorgverlenersmoeheid en burnout (Gooren & De Koning, 2020). Ruim vóór de corona-pandemie uitbrak verschenen al zorgelijke publicaties over het stressniveau van zorgprofessionals en de gevolgen voor henzelf, hun patiënten en de samenleving als geheel (Dixon-Woods et al. 2014, Han et al. 2016, National Academies of Medicine 2019, Patel et al. 2019, West et al. 2018). Er is een duidelijk verband tussen de overbelasting van zorgverleners en de vermindering van kwaliteit en veiligheid van de zorg (Panagioti et al. 2018, Salyers et al. 2017).

Zelfzorg – een must voor zorgprofessionals

Als zorgverleners zijn we snel geneigd onszelf buiten te sluiten van compassievolle zorg. We oordelen streng over onszelf, vinden dat we niet kwetsbaar mogen zijn, schamen ons voor eigen problemen en isoleren ons liever van anderen dan dat we zelf hulp vragen. Het klopt niet wanneer we bij onze patiënten het belang van een gezonde leefstijl benadrukken, terwijl we daar zelf geen goed voorbeeld van geven en tekortschieten in onze zelfzorg. Recente uitbreidingen in de beschrijving van de arts als professional in CanMeds (Frank et al. 2015) maken expliciet dat het de plicht is van iedere arts “to demonstrate a commitment to physician health and well-being to foster optimal patient care”. En de artseneed (World Medical Association) werd in 2017 uitgebreid met “I will attend to my own health, well-being, and abilities in order to provide care of the highest standard.”

Doel

Deelnemers krijgen inzicht in de wetenschappelijke fundamenten van mindfulness-based en compassiegerichte interventies in de gezondheidszorg en maken intensief kennis met oefeningen in de ontwikkeling van aandacht, (zelf)compassie en mindful communiceren, die een gezonde omgang met stress en een juiste balans tussen zelfzorg en zorg voor anderen ondersteunen. De oefeningen zijn toegankelijk voor artsen en zorgprofessionals met uiteenlopende achtergronden en zijn trans-diagnostisch toepasbaar.

Voorwaarden voor deelname

• U bent geregistreerd arts of coach van artsen.
• U heeft zowel persoonlijke als beroepsmatige interesse in op mindfulness gebaseerde oefeningen. De training werkt meer verdiepend wanneer u al vertrouwd bent met mindfulnessbeoefening en eerder een basistraining in mindfulness hebt gevolgd.
• U bent bereid tot zelfonderzoek, inclusief de eigen kwetsbaarheden.
• U bent bereid tot deelname aan interpersoonlijke oefeningen. (U deelt uiteraard alleen wat u wilt delen.)
• U draagt zelf verantwoordelijkheid voor uw gezondheid en gaat respectvol om met de fysieke, emotionele en mentale grenzen van uzelf en anderen.

Werkvormen

Theoretische achtergronden en praktische oefeningen zijn in deze training nauw verweven en worden aangeboden in een afwisselende variatie van werkvormen: begeleide meditaties, reflectie-opdrachten, communicatieoefeningen in twee- of meertallen, korte powerpoint presentaties. Het wordt aanbevolen de tussenliggende informele tijd te besteden aan voortgaande oefening in zelfzorg. De formele lestijd is 18 uren in totaal (do 5 ½ uur, vr 7 ½ uur, za 5 uur.

Docent

Erik van den Brink (1959) studeerde geneeskunde in Amsterdam, specialiseerde zich in psychiatrie in Engeland en werkte vanaf 1995 tot zijn pensionering (1 januari 2021) als psychiater-psychotherapeut in de ambulante ggz in Nederland. Hij schoolde zich onder meer in Solution Focused Therapy, Acceptance & Commitment Therapy, Compassion Focused Therapy en ontwikkelde zich tot mindfulnesstrainer bij internationaal vooraanstaande docenten. Hij was onder meer werkzaam bij het Centrum Integrale Psychiatrie van Lentis te Groningen en Het Behouden Huys, een psycho-oncologisch centrum te Haren. Hij was een pionier in mindfulness-based en compassiegericht werken in de ggz. Hij traint al zo’n 15 jaar zorgprofessionals op dit gebied en is een veelgevraagd docent en supervisor in binnen- en buitenland. Samen met Frits Koster ontwikkelde hij Mindfulness-Based Compassionate Living (MBCL), een verdiepingstraining als vervolg op een basistraining in mindfulness. Hun boeken Compassievol leven (voor professionals met uitgebreide wetenschappelijk referenties; Van den Brink & Koster, 2016) en Compassie in je leven (een hulpboek voor breed publiek; Koster en Van den Brink, 2019) verschenen in meerdere talen. Empirisch onderzoek naar MBCL verschijnt in toenemende mate (voor recente updates, zie Van den Brink & Koster 2021a, 2021b) en Rhoda Schuling (2021) promoveerde onlangs op MBCL bij terugkerende depressie.

Website www.mbcl.nl.

Lesmateriaal
Deelnemers ontvangen handouts met de pp-presentaties en de volgende hoofdstukken:

• Van den Brink, E., & Koster, F. (2021a). Compassie. In: Bohlmeijer, E., Jacobs, N., Walburg, J. & Westerhof, G. (Red.), Handboek positieve psychologie: theorie, onderzoek & interventies, pp. 295-314. Boom Uitgevers Amsterdam.
• Van den Brink, E. (2020). Interpersoonlijke mindfulness – Samen ontwaken. In F. Koster & J. Heynekamp (red): De kunst van mindful communiceren. Boom Uitgevers Amsterdam.

Het wordt aanbevolen een van de volgende boeken aan te schaffen voor verdere zelfhulp (audio-materiaal van de meeste oefeningen kunnen via de website van de uitgever worden gedownload):

• Van den Brink, E. & Koster, F. (2016). Compassievol leven – een mindfulness-based verdiepingsprogramma. Boom Uitgevers Amsterdam. Voor professionals.
• Koster, F. & Van den Brink, E. (2019). Compassie in je leven – mindfulness verdiepen met heartfulness. Boom Uitgevers Amsterdam. Voor breed publiek.